Kvernhusvegen med innlagt utendørsmuseum, Valle i Setesdal

INNLEDNING Dette er en vakker tur i variert terreng med mange gamle bygninger og som alltid mye flott utsikt i fantastiske Valle.

Parker ved skolen som ligger sør for Valle sentrum og like langs riksveien. Der er det en stor infotavle om denne turen.

VEIBESKRIVELSE Gå sørover langs den asfalterte veien som også er sykkelvei. Etter 3-400 meter kommer du til en bekk og opp langs bekken ser du flere vakre kvernhus. Ta opp stien langs kvernhusene og følg stien videre. Du passerer gjennom ei grind. Etterhvert kommer du til Tveite utemuseum som er verdt et lengre stopp. Gå så videre langs bygningene. Det er litt vanskelig å finne den rette stien videre og om du ikke finner den kan du gå opp langs asfaltveien. Etter å ha passert gårdene på toppen kommer du til en flott anlagt gammel skauvei med mange gamle steingjerder som du går videre. Denne veien har en lang historie som er beskrevet lenger nede på siden. Tilslutt kommer du ned til gårdene på samme høyde som Valle skule. Så følger du de små veiene tilbake til skolen og bilen.

God tur!

FRA SETESDAL.COM Kvernhusvegen ligg sentralt i Valle. Turstien er 4,2 km lang og på turen får du rike natur- og kulturopplevingar. Startpunktet er Valle skule. Her er det ein informasjonstavle og stor parkeringsplass for dei som kjem med bil.

Det fyrste du møter, er Kvernhusmiljøet på Harstad. Her finn du 5 godt bevarte kvernhus og tufter etter fleire. Dei ligg langs elva Gryte. Her ligg òg andre godt bevarte bruksbygningar som t.d. smie, badstoger og ein stall.

Turstien fortsetter oppover lia gjennom skogen til Tveitetunet. Undervegs har du stadig utsyn over Setesdal. Tveitetunet er ein del av Setesdalsmuseet. Tveitetunet var bustaden til bonde og lensmann Olav Knutsson Tveiten (1758-1837). Han blei valt til å møte på riksforsamlinga på Eidsvoll i 1814. Frå Tveitetunet går turstien opp til Brottveit. Her har du ein fantastisk utsikt over Vallebygda. Du er no på det høgste punktet for turstien - om lag 480 moh.

Frå Brottveit fylgjer du den gamle Stavdalsvegen, som var heievegen for vallebøndene. Det går nok mange stiar også andre stader i den bratte lia, men med Stavdalsvegen, som vart bygd som naudsarbeid i 1930? åra gjekk det an å køyre med hest og hjulkjerre like til støylsområda i Stavdalen. Undervegs kjem du til fleire grinder: Dei er til for at ikkje sauene skal ta ut. Det er veldig viktig at du ikkje let grinder stå opne. Vi har laga gjerdeklyv som gjer det enkelt å kome over stengsla utan å nytte grinda. Vi tek med ei oppmoding frå dei som driv gardsbruka:

Til deg som Stavdalsvegen fere ei liti greie eg bed deg gjere. Lat atte grindi det er mi bøn av slurveskap fær ein ikkje løn.

Ferda går vidare forbi gardsbruka i Rike. Her fylgjer du den gamle riksvegen sørover til parkeringsplassen. Vi ber deg om hjelp til å halde naturen rein, og minner til slutt om at hundar skal haldast i band. Takk for hjelpa. Vi håper du får ein fin tur.

SETESDALSMUSEET I 1969 overtok museet gardstun med bygningar og 10 mål jord på Nordigard Tveiten. Området er seinare blitt kalla Tveitetunet. Garden var i si tid bustad for lensmann og eidsvollmann Olav Knutsson Tveiten (1758-1837), og vart i han stid brukt både som tingstad og arrest. Olav Knutsson Tveiten er ein mann det er knytta mange soger til han. Det heiter at han erta ein av kongens menn då dei var på Eidsvoll, ein som dei kalla Famulus. På Eidsvolltunet var det så søylete, og dei hadde lagt ut plankar til å gå på mellom husa. Så møttest Olav og denne Famulus på plankane, og ingen av dei ville vike. "Makti lyt gjelde", sa Olav, treiv den andre i skuldrane, og løfta han ut i søyla.